Badanie USG Doppler – zastosowanie i interpretacja wyników

Doppler USG to nieinwazyjna metoda obrazowania, która pozwala na generowanie struktur w skali szarości oraz prędkości krwi za pomocą kolorów, czy metody graficznej. Badanie dopplera stosowane jest w radiologii, ginekologii, chirurgii, czy kardiologii. Prawidłowe wykorzystanie tej techniki obrazowania pozwala na skuteczniejszą diagnostykę placówkom, które stosują badanie dopplera. Na czym polega i co to jest badanie dopplera?

Co to jest doppler i na czym polega?

Efekt dopplera, nazwa pochodzi o austriackiego matematyka C.J. Doppler’a i jest to narzędzie, które pozwala ocenić przepływ krwi w naczyniach krwionośnych. Wykorzystuje zmiany częstotliwości fal ultradźwiękowych, które są odbijane i na tej podstawie generowany jest obraz. Wyróżniamy kilka rodzajów:

• Tradycyjny obraz kolorowego dopplera składa się z dwóch kolorów czerwonego (przepływ krwi w kierunku głowicy) i niebieskiego (przepływ krwi w kierunku przeciwnym do głowicy).
• Power doppler, ma wyższą czułość niż doppler kolorowy. Pozwala wykryć mniejsze prędkości i jest niezależny od kierunku przepływu. Zazwyczaj przedstawiany odcieniem koloru pomarańczowego lub czerwonego.
• Tissue Doppler Imaging jest wykorzystywany w diagnostyce kardiologicznej i umożliwia pomiar prędkości mięśnia sercowego w całym cyklu pracy. Jego kolorystyka przypomina kolorowego dopplera, natomiast z uwagi na dynamikę mięśnia sercowego, potrzebna jest inna skala prędkości.
• Doppler spektralny to graficzne przedstawienie przepływów w czasie. Wizualizuje przepływ krwi w naczyniach krwionośnych i prezentuje w postaci wykresu. Czerwony kolor najczęściej oznacza przepływ w kierunku głowicy, natomiast niebieski – w kierunku przeciwnym.
• Doppler fali ciągłej jest stosowany do oceny przepływu krwi i płynności serca. Na monitorze diagnosta widzi zmiany częstotliwości fal ultradźwiękowych, który jest uzupełniony o efekt dźwiękowy.

USG dopplerowskie jest bezinwazyjne i bezbolesne, a dla pacjenta nie różni się od klasycznego badania ultrasonograficznego.

Rola USG Doppler w diagnostyce naczyniowej

USG dopplerowskie w diagnostyce naczyniowej stanowi podstawową metodą diagnostyczną w badaniach przesiewowych, przedoperacyjnych i pooperacyjnych.

Rola doppler USG w badaniach:

• przedoperacyjnych – wstępna diagnoza. Wyniki badania służy do kwalifikacji do dalszej diagnostyki, bądź planowanego leczenia.
• pooperacyjnych – kontrola i ocena poprawności leczenia.

Wynik badania doppler USG, pozwala na podjęcie decyzji dotyczącej dalszej diagnostyki, bądź planowania leczenia. Źródła wskazują, że może być on również podstawą do procedury wewnątrznaczyniowej i badania angiograficznego.

Jakie choroby diagnozuje badanie dopplera? Kluczowe zastosowania

Badanie USG dopplerowskie jest stosowane w różnych specjalistycznych gabinetach lekarskich. W zależności od rodzaju badania, może być ono wykorzystywane do oceny różnych schorzeń. Najczęstsze wykorzystanie doppler USG w badaniach, ze względu na specjalizację:

• Ginekologia i położnictwo: Endometrioza, mięśniaki, torbiele jajników, monitorowanie ciąży;
• Chirurgia naczyniowa: Żylaki, ból i obrzęk kończyń, zakrzepica, drętwienia i utrata czucia, niewydolność żylna;
• Radiologia: miażdżyca, choroby nerek;
• Kardiologia: wady wrodzone i nabyte serca, ocena funkcji zastawek, monitorowanie stanu serca po zabiegach.

Warto zapamiętać, że w przypadku wystąpienia wyżej wymienionych objawów, należy udać się do specjalisty i to on podejmuje decyzję o dalszej diagnostyce lub leczeniu.

USG Doppler tętnic szyjnych i kręgowych

Badanie dopplera tętnic szyjnych i kręgowych jest niezwykle ważne w kontekście profilaktyki neurologicznej. Zdecydowana większość wykonywanych operacji endarterektomii bazuje na wynikach badania ultrasonograficznego.

Podczas badania lekarz ocenia tętnice szyjne wspólne (CCA), tętnice szyjne wewnętrzne (ICA), tętnice szyjne zewnętrzne (ECA) oraz kręgowa (VA). Na ich podstawie następuje decyzja o dalszej diagnostyce lub skierowaniu na leczenie.

Najczęściej do tego typu badań wykorzystywana jest głowica liniowa o zakresie częstotliwości od 3 do 19 MHz. Aparat ultrasonograficzny powinien posiadać również odpowiednie oprogramowanie, które umożliwia konkretny typ badań.

Badanie dopplera kończyn dolnych (żył i tętnic)

Na czym polega badanie dopplera kończyn dolnych:

• ocena przepływów w naczyniach biodrowych oraz tętnicach kończyn dolnych
• ocena przepływów przy pomocy kolor doppler oraz doppler spektralny
• szybka i nieinwazyjna diagnostyka zmian w naczyniach (niedrożność, zwężenia, anomalie naczyniowe)

Podczas badań specjalista używa głowicy liniowej o zakresie 3-19 MHz oraz głowicy convex o zakresie 1-7 MHz. Tak jak w przypadku badania USG doppler tętnic szyjnych wymagane jest odpowiednie oprogramowanie.

Doppler USG pozwala na precyzyjną diagnozę kończyn dolnych i jest najczęściej wybieranym narzędziem w tym zakresie. Bardzo często jest pierwszym krokiem w ocenie stanu pacjenta.

USG dopplerowskie ciąży

USG doppler podczas trwania ciąży pozwala ocenić przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, łożyska, macicy, czy płodu wraz z monitorowaniem tętna.

W I trymestrze lekarz może ocenić prawidłowy rozwój płodu. W przypadku wykrytych nieprawidłowości może skierować pacjentkę na dalsze badania np. echo serca.

W II trymestrze USG doppler skupia się głównie na ocenie anatomii maluszka. Szczegółowej analizie podlega stan krążenia płodowo-łożyskowego, co pozwala na wykrycie nieprawidłowości w dostarczaniu tlenu i składników odżywczych.

W III trymestrze rozpoznaje się zaburzenia wzrastania płodu i ocenia funkcje łożyska. Podczas tego badania możliwe jest wykrycie patologii ciąży.

Lekarz prowadzący ciąże ocenia konieczność wykonania takiego badania, lecz w większości przypadków jest to standard podczas wizyty kontrolnej. Warto mieć na uwadze, aby wykonać diagnostykę (w zależności od trymestru) ale bardzo często jest to sugerowane przez specjalistę.

Inne wskazania do badania USG Doppler

Skierowanie na badania doppler USG może wynikać z bardzo wielu powodów. Konieczność wykonania opiniuję specjalista i w zależności od objawów kieruję na takie badanie.

W przypadku chorób żył są to m.in.:

• obrzęki kończyn dolnych
• bóle nóg i stóp
• żylaki
• przewlekła niewydolność żylna.

Przy chorobach tętnic, skierowaniem na badanie doppler mogą być:

• miażdżyca
• zwężenia tętnic
• tętniaki
• stan po urazach kończyn.

Również dolegliwości onkologiczne, neurologiczne oraz kardiologiczne są powodem do kontroli USG doppler:

• niedokrwienie mózgu
• zawroty głowy, zaburzenia widzenia
• ocena unaczynienia zmian nowotworowych
• ocena przepływu w narządach.

Przebieg badania USG Doppler

Badanie USG dopplerowskie nie wiele różni się od standardowej diagnozy przy pomocy ultrasonografu. Z perspektywy pacjenta, proces przebiega identycznie i nie musi się on specjalnie do niego przygotowywać. Diagnosta natomiast wykorzystuje oprogramowanie dopplerowskie, które jest rozszerzeniem funkcji podstawowego obrazu 2D. W zależności od typu badania, specjalista wybiera tryb doppler’a, a samo badanie przebiega w sposób identyczny do podstawowego badania USG.

Interpretacja wyników badania dopplera

To jak odczytać wyniki badań dopplera powinien wiedzieć specjalista, a pacjent musi otrzymać skrócony opis i informację o swojej sytuacji. Prawidłowy wynik dopplera oznacza wykluczenie wcześniejszych podejrzeń, które zostały postawione podczas kierowania pacjenta na badanie. Wraz z opisem, pacjent często otrzymuje zdjęcie z przeprowadzonego badania. Podstawowa interpretacja obrazów z usg doppler:

• czerwony kolor najczęściej oznacza przepływ krwi w kierunku głowicy (np. w tętnicach)
• kolor niebieski najczęściej oznacza przepływ krwi w przeciwnym kierunku (np. w żyłach)
• badanie 'live’ pokazuję również prędkość przepływu krwi. Na tej podstawie można ocenić zwężenie naczynia, bądź niedrożność

To czy opis to prawidłowy wynik dopplera powinien zawsze oceniać specjalista, który wykonuje, bądź kieruje na badanie. Podczas przeprowadzania badania widać znacznie więcej szczegółów, co lekarz przedstawia w diagnozie.

Koszt badania dopplera i dostępność – Prywatnie czy na NFZ?

Dostępność badań usg doppler jest bardzo szeroko dostępna zarówno prywatnie jak i na NFZ. W przypadku pierwszej opcji terminy oczywiście będą znacznie szybsze. To jaki jest czas oczekiwania na badanie zależy schorzenia, specjalizacji oraz lokalizacji placówki.

To ile kosztuje badanie dopplera również w dużym stopniu zależy od specjalizacji lekarskiej, która będzie wykonywać badanie np. echo serca może być droższe niż doppler tętnic szyjnych. Wszystko zależy od placówki w której takie badanie jest wykonywane, czasu badania oraz tego jak bardzo skomplikowane jest wystawienie diagnozy.

Podsumowanie

Doppler USG pozwala na ocenę bardzo wielu dolegliwości. Podczas badania lekarz może odczytać z obrazu bardzo wiele informacji, pomagających w diagnozie.

Tryby obrazowania dopplerowskiego są różne i to z którego diagnosta skorzysta, zależy od rodzaju badania. Wyróżniamy m.in. doppler: kolorowy, spektralny, mocy, fali ciągłej oraz tkankowy.

Rola doppler usg w kontekście diagnostyki naczyniowej, kardiologicznej, czy ginekologiczno-położniczej jest nieoceniona i jest nieodłącznym elementem w podstawowej ocenie podczas badań.

Dolegliwości, które wskazują na wykonanie badania jest bardzo wiele. Po wywiadzie z pacjentem, lekarz prowadzący rozpoznaje dolegliwości i kieruje dalej do odpowiedniego specjalisty na usg doppler.

Przebieg badania USG doppler nie różni się w dużym stopniu od tradycyjnego. Wynik interpretuje lekarz kierujący, bądź ten który wykonuje badanie, a sam koszt zależy od lokalizacji, skomplikowania badania oraz czasu jego przeprowadzenia.

Źródła:

1. G. Małek, M. Elwertowski, A. Nowicki, Standards of the Polish Ultrasound Society – update. Ultrasound examination of the aorta and arteries of the lower extremities, Journal of Ultrasonography, pages 192-202, (2014)
2. M. Elwertowski, G. Małek, Standards of the Polish Ultrasound Society – update. Examination of extracranial carotid and vertebral arteries,  Journal of Ultrasonography, pages 179-192, (2014)
3. P. Atkinson, P. NT. Wells, Pulse-Doppler Ultrasound and Its Clinical Application, Yale J Biol Med, pages 367-371, (1977)